Hoop op herstel
Polyvagaal theorie
De polyvagaal theorie helpt begrijpen waarom ons zenuwstelsel soms blijft reageren alsof er gevaar is, zelfs in veilige situaties. Door te herkennen in welke staat je verkeert, kun je bewust schakelen en oefenen met het creëren van veiligheid en rust, in plaats van vast te zitten in stress of angst. Zo ondersteun je je zenuwstelsel stap voor stap om tot meer rust en balans te komen.
De wetenschap van veiligheid
Wat is de polyvagaal theorie?
De polyvagaal theorie, ontwikkeld door Stephen Porges en ook wel de ‘wetenschap van veiligheid’ genoemd, geeft inzicht in de wisselwerking tussen ons autonome zenuwstelsel en ons gevoel van veiligheid en sociale verbondenheid. Het helpt ons begrijpen hoe stress en trauma het zenuwstelsel beïnvloeden en waarom het na ingrijpende gebeurtenissen lastig kan zijn om weer rust en vertrouwen te vinden.
Misschien ken je de ‘vecht-of-vlucht’-reactie en de ‘bevriezingsreactie’. Volgens de polyvagaal theorie hebben we hier geen bewuste controle over. Ons zenuwstelsel kiest automatisch de respons die op dat moment het beste onze veiligheid dient.
Het gevoel van veiligheid ís de behandeling.
Stephen Porges – De polyvagaal theorie en de transformerende ervaring van veiligheid
Je zenuwstelsel als hiërarchische ladder
De drie principes van de polyvagaal theorie
Ons zenuwstelsel als veiligheidssysteem werkt als een hiërarchische ladder met drie tredes. Wanneer we ons veilig voelen, functioneert het systeem optimaal. Maar zodra er onveiligheid wordt waargenomen, gaan we een trede omlaag (activatie). Als dat onvoldoende bescherming biedt, dalen we nog een trede (immobilisatie). Pas wanneer het gevaar geweken is, kunnen we trede voor trede weer omhoog.
Deze drie systemen bevinden zich in verschillende delen van het zenuwstelsel en hebben elk hun eigen manier om ons te helpen overleven.
1. Sociale betrokkenheid (ventraal vagale staat)
Wanneer je je veilig voelt, staat je zenuwstelsel open voor verbinding. Je kunt ontspannen, nieuwsgierig en aanwezig zijn. In deze staat voel je je sociaal en veerkrachtig en kun je zowel geven als ontvangen.
2. Vechten of vluchten (sympathische activatie)
Bij dreiging schakelt je zenuwstelsel over naar actie. Het bereidt je voor om te vechten of te vluchten: je hartslag versnelt, ademhaling wordt oppervlakkiger en je lichaam spant zich aan. In deze staat voel je je alert, onrustig, boos, angstig of paniekerig.
3. Bevriezen of ineenstorten (dorsaal vagale respons)
Als de dreiging te groot is en vechten of vluchten geen optie meer is, schakelt je lichaam over naar immobiliteit. Dit kan zich uiten in een gevoel van verlamming, gevoelloosheid of dissociatie. Het is een oeroude beschermingsreactie die je helpt te overleven wanneer er geen andere uitweg lijkt te zijn.
Ons zenuwstelsel scant voortdurend onze omgeving én ons lichaam op signalen van (on)veiligheid. Op basis van eerdere ervaringen reageert het automatisch op bepaalde triggers, zelfs als we rationeel weten dat we veilig zijn. Dit kan een teken zijn dat ons systeem is blijven hangen in een staat van verhoogde waakzaamheid – vaak een gevolg van trauma.
Door vertraging, zachte aandacht en lichaamsgerichte oefeningen kunnen we het helpen weer rust en balans te vinden.
Terug naar veiligheid
Het ontspannen van de nervus vagus
De nervus vagus speelt een sleutelrol in jouw gevoel van veiligheid en ontspanning. Wanneer dit belangrijke deel van je zenuwstelsel goed functioneert, herstel je makkelijker van spanning en voel je je meer verbonden met jezelf en anderen.
Soms blijft je zenuwstelsel echter hangen in overleving – in alertheid of je terugtrekken. Door bewust ruimte te maken voor ontspanning kun je de nervus vagus activeren en je lichaam helpen weer een gevoel van rust en veiligheid te ervaren. Dit kan op verschillende manieren, zoals:
Diep en rustig ademen – Langzaam uitademen stimuleert de nervus vagus en brengt het zenuwstelsel tot rust.
Zachte beweging en stretchen – Langzame, vloeiende bewegingen helpen spanning loslaten.
Humming en zingen– Geluid maken trilt door het lichaam en stimuleert de nervus vagus via de keel.
Koude prikkels – Een plens koud water in je gezicht kan het zenuwstelsel resetten.
Het ontspannen van de nervus vagus vraagt om zachtheid en herhaling. Hoe vaker je je lichaam helpt schakelen naar ontspanning, hoe makkelijker het wordt om je veilig en aanwezig te voelen.
Praktische handvatten
Privé praktijkruimte in een rustige omgeving
Persoonlijke en veilige begeleiding
Van overleving naar verbinding
De polyvagaal theorie tijdens lichaamsgerichte therapie
Het besef dat je zenuwstelsel zich kan aanpassen en herstellen, zelfs na langdurige stress of trauma, geeft hoop. Je bent niet gedoemd om vast te zitten in oude patronen – je systeem heeft het vermogen om weer veiligheid en balans te vinden.
In lichaamsgerichte therapie werk ik met de polyvagaal theorie om je bewust te maken van hoe jouw zenuwstelsel reageert op stress en ontspanning. Door psycho-educatie, zelfobservatie en gerichte oefeningen leer je hoe je jouw systeem kunt ondersteunen en reguleren. Dit helpt om een overprikkeld zenuwstelsel tot rust te brengen en opnieuw een gevoel van veiligheid en verbinding te ervaren.
Het proces is zacht en afgestemd op jouw tempo. Door de polyvagaal theorie toe te passen tijdens lichaamsgerichte therapie leer je je zenuwstelsel beter begrijpen, je reacties bewust te sturen en je vermogen tot emotionele regulatie te versterken. Door herhaling en bewuste aandacht ontwikkel je stap voor stap meer veerkracht en ruimte om vrijer te leven.
Leven met een diversiteit aan klachten
Klachten
Lichaamsgerichte therapie helpt als je vastloopt door mentale, lichamelijke of traumagerelateerde klachten. De therapie herstelt de verbinding tussen lichaam en geest. Door fysieke spanningen en opgeslagen emoties in het lichaam aan te pakken, worden onderliggende psychische problemen blootgelegd en verwerkt. Deze therapie biedt ruimte om trauma's veilig te doorvoelen, mentale blokkades op te lossen en lichamelijke klachten te verminderen, waardoor je meer balans en welzijn ervaart.
Depressie
Je hebt langdurig last van somberheid, verlies van interesse en een gevoel van leegte en dit beïnvloedt je dagelijks functioneren en levenskwaliteit ernstig.
Stress en spanning
Je bent voortdurend in een staat van verhoogde waakzaamheid, wat je mentale en fysieke gezondheid onder druk zet.
Hoogsensitief (HSP)
Je zenuwstelsel reageert intens op prikkels, waardoor je snel overprikkeld raakt en diepe, emotionele ervaringen beleeft.
Dissociatie of gevoelloos zijn
Dit is een overlevingsmechanisme waarbij je je loskoppelt van emoties of lichamelijke gewaarwordingen wat leidt tot een gevoel van vervreemding.
Hoofdpijn en migraine
Onderdrukte emoties, trauma en onbewuste spanningen kunnen de neurologische balans verstoren en zich uiten in hoofdpijn of migraine.
Duizeligheid
Stress, angst of trauma kunnen zorgen voor een gevoel van innerlijke onveiligheid en ontregeling, wat kan zorgen voor duizeligheid.
Gebruikte hulpmiddelen en technieken
Werkwijze
Als lichaamsgericht therapeut hanteer ik geen vaste werkwijze, maar werk ik traumasensitief, intuïtief en in het hier en nu. Het gebruik van verschillende hulpmiddelen en technieken komt voort uit wat er in dit moment nodig is. In verbinding met jou aanvoelen wat er tijdens de sessie belangrijk is, staat centraal.
Klaar voor jouw lichaamsgerichte therapie?
Wat InEssencia uniek maakt
Therapeut die je leert jezelf te reguleren
Een therapeut die naast je staat en je veilig begeleidt naar heling
Jij als mens staat voorop, niet je klacht
Leer je eigen lichaam kennen
Met beide voeten op de grond
Veilige praktijkruimte met verschillende hulpbronnen
